“Aile” kavramı ne kadar basit görünse de belki en karışık oluşumlardan biridir. En küçüğü, çekirdeğin çekirdeği bir anne, bir baba ve tek bir çocuktan oluşan iki aile varsaysak ikisinin de dinamikleri her zaman farklıdır. Ailede birey sayısı arttıkça ilişki ağı yüzeysel olarak büyürken düğümler, kişiler arası iplerin uzunlukları ya da ipin kendi dokusundan ötürü bir bakıma halogramatik bir hal alır.

Jonathan Franzen’in iki kitabını okudum. Önceki Özgürlük’tü. Düzeltmeler yazarın daha önce yazdığı eseri. İkisinin de konusu benim girizgâhımdan da anlaşılacağı üzere “aile.”

Düzeltmeler, Enid ve Al’in sıradan bir günleri ile açılıyor. Enid ve Al, Amerika’da ortabatıda, St. Jude adlı bir kasabada yaşayan yaşlı bir çifttir. Enid’in de ufak tefek sağlık sorunları olmakla beraber, Al ile karşılaştırıldığında durumu görece çok daha iyidir. Al ise Parkinson hastasıdır ve hastalığının getirdiği sorunlar Enid’in de hayatını önemli ölçüde etkilemektedir.

Açılışı, ailenin küçük oğlu Chip ile ilgili bölüm takip eder. Chip, üniversitede edebiyat profesörü olarak ders verirken öğrencisi ile ilişkisinin açığa çıkması sonucunda kovulmuş, bir yayınevinde düşük ücretle düzeltmenlik yapmaktadır. Chip ile ilgili kısımda azar azar, ailenin en küçüğü, kızı Denise ve büyük oğlu Gary hakkında da bir şeyler öğrenmeye başlarız. Chip, bir çeşit kaybedendir ve kendisi ile ilgili bölümüm sonunda kaybedecek pek bir şeyi kalmamışların ortak davranış şeklini göstererek tanımadığı bir adamın peşinden Litvanya’ya doğru yola koyulur.

İkinci bölümde Gary, hayatından bir kesitle anlatılır. Gary, hayattaki kazanımları ve başarıları ile ebeveynlerine hayal kırıklığı yaşatmamıştır ama eşi Coraline’in Enid ve Al’e karşı tavrı, özellikle de Enid’in Noel’i tüm ailenin St.Jude’da geçirmesini istemesi ve bu konuda aşırı ısrarcı olması nedeni ile, aralarının açılmasına sebep olmaktadır.

Üçüncü bölüm ise Denise’e ve onun hayatından bir kesite ayrılmış. Denise, üniversiteyi yarım bırakmış, aşçı olarak hayatına devam ederken oldukça genç bir yaşta başından bir evlilik geçirmiştir. Denise’in Enid ve Al ile olan ilişkisi, onlara karşı beslediği hislerin özellikle Gary ve Chip’inkilerden farklı olması en başta bahsettiğim desen üzerinde kendini belli ederken, çocukların ebeveynleri ile olan ilişkilerini temelde ebeveynlerin onlara karşı olan tutumları ile belirlendiğini anlarız.

Lambert ailesinin her bireyinin kendi hayatları ile ilgili pişmanlıkları, geriye dönük olarak düzeltilmiş olmasını temenni ettikleri hatalar olsa da hiçbiri bundan sonrasında bunları yinelememek adına da pek çaba sarf edecek gibi görünmemektedirler. Düzeltmelerin onlar adına yapılmasını isteyen tek kişi vardır, o da Enid’dir ancak kendisi söz konusu olduğunda durum onun için de farklı değildir.

Düzeltmeler, aile içindeki ilişkileri, ailenin yapısını çok katmanlı olarak ele alan, durağan bir tempoda okura unutulmayacak, kalıcı bir deneyim yaşatan kitaplardan biri. Çok kolay ilerlemeyen zaman zaman okuru da tökezleten bir anlatıdan bahsetmek de öyle çok kolay olmuyor. Tavsiye ederim.

Öyle yani…