TIVOLI…Tersten okuyalım I LOV IT.

Tersten okumak deyince, çocukken ne salaktık, tersten konuşarak birbirimizi anlamaya çalışırdık. Şimdi bakıyorum etrafıma, bizim anca ilkokula giderken yaptığımız saçmalığı yaparak, büyükler güya anlaşmaya çalışıyorlar. Kafadan geyiğe sardım, derhal toparlamalıyım. Ne diyordum, TIVOLI.

Bir zamanlar Christian VIII Danimarka kralı iken, bir gözü açık çıkmış, artık durum neden gerektirdiyse, krala “İnsanlar eğlenirlerse, politika hakkında düşünmezler,” demiş. Şimdi durduk yerde aklıma Çıplak Kral masalı geldi. Acaba yazarı Andersen miydi, Andersen’diyse kral bu kral mıydı? İnternet yok ya, zırt diye bakamıyorum. Arada eskiden elektrik kesilmesinde olduğu gibi şimdilerde bazen internet kesilmesi iyidir. Yarına kadar aklımda tutarım artık bunu. İnanmayacaksınız demek isterdim, ama kral bu önermeyi yemiş. Kesin Çıplak Kral bu. Cin fikirli arkadaşın adı Georg Carstensen imiş. Kral, şehrin Batı Kapı’sında, vesterport dışında 61.000 m²’lik araziyi, yıllık 945 krona kiralamış. 1850’lere kadar da TIVOLI şehrin dışında kalmış. Şimdi şehrin tam ortasında.

TIVOLI, en başından beri içinde çeşitli etkinliklerin olduğu bir yer olarak tasarlanmış. Egzotik binalar, tiyatro, müzik grubu, cafe-restoran, çiçek bahçeleri, eğlence treni, vs. Hava karardıktan sonra, bahçeler rengarenk, şıkır şıkır aydınlatılmış. Kadrolu bir orkestrası ve orkestra sefi uzun zaman varmış.

1874’te Çin sitili Pandomim Tiyatrosu kurulmuş. Guiseppe Casorti isimli muhterem, İtalyan bir şahıs, burada Commedia dell’Arte’ı  baz alan İtalyan Pandomimi yapmış.

1943’te bu rüya bahçe, Nazi sempatizanları tarafından yakılmış, ancak Dan’lar mucizelerinin bir avuç, kendini bilmez Nazi tarafından yok edilmesine göz yummayarak derhal geçici binalar yapmışlar ve bahçeyi bir hafta sonunda tekrar çalışır hale getirmişler.

Yapımından yaklaşık yüzyıl sonra Walt Disney amca, pek sevgili zevcesi Lilly hanımefendi ile TIVOLI’yi ziyaret etmiş, burada gördükleri kendisine Disneyland’ın yapımı için ilham vermiş. Ben arada benzerlik kuramadım, ama ilham böyle bir şey. Küçücük şeylerden kocaman şeyler çıkabilir. Bir de ilhamın kime geldiği de önemli. O zamana kadar binlerce kişi ziayret etmiştir, bunların içinde Walt Disney gibi zenginler de vardır, ama heyhat ilham onlara gelmemiştir. Derin bir mevzu.

TIVOLI’nin içindeki meşhur tahtadan roller coaster, 1914’te İsveç, Malmö’de yapılmış. Kopenhag’la Malmö, birbirlerine teyze çocuklarından daha yakındır. Bir tur 1 dakika 46 sn sürmektedir. Ne gereksiz bilgi, demeyin, alın cebinize koyun. Belki Canlı Para’ya filan çıkarsınız, kimbilir?

Buradaki dünyanın en yüksek carouseli de 2006’da yapılmış.

TIVOLI’nin içinde yer alan konser salonu da pek meşhur bir salon ve dünyanın ünlü ismlerinin klasik müzik konserleri verdikleri bir yer imiş. Seyirci kapasitesi 1660 kişi imiş.

Bu yazıyı yazarken aklıma Simon Vestdjik’in Çalgılı Bahçe adlı romanı ve o romanda bahsi  geçen, içinde konser verilen, insanların buluşup bir şeyler yiyip sohbet ettiği  bir pastanesi olan bahçe geldi. Benim de kitabı okurken hayalimde canlandırdığım demek ki bu bahçe idi. Benim hayalimdeki gerçeğinden daha güzelmiş ama…Bu arada Cumartesi gününün kitap yorumu da Çalgılı Bahçe olsun.